Terapie skojarzone to strategia leczenia, która polega na jednoczesnym lub sekwencyjnym zastosowaniu dwóch lub więcej metod terapeutycznych w celu zwalczania choroby nowotworowej. Najczęściej łączy się radioterapię i chemioterapię jako uzupełniające się formy leczenia przeciwnowotworowego. Zgodnie z aktualnymi standardami medycznymi, terapia skojarzona stosowana jest w przypadkach, gdy pojedynczy rodzaj leczenia nie zapewnia wystarczającej skuteczności terapeutycznej.
Głównym celem łączenia różnych metod leczenia onkologicznego jest zwiększenie szans na całkowite zniszczenie komórek nowotworowych, zmniejszenie ryzyka nawrotu choroby oraz ograniczenie przerzutów. Pozwala to także na redukcję dawki każdego z zastosowanych czynników terapeutycznych, co może wpłynąć na ograniczenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych przy zachowaniu skuteczności leczenia.
Mechanizmy działania radioterapii i chemioterapii
Radioterapia polega na wykorzystaniu promieniowania jonizującego w celu uszkodzenia materiału genetycznego komórek nowotworowych. Ponieważ komórki nowotworowe dzielą się szybciej niż zdrowe, są bardziej podatne na działanie promieniowania. Leczenie radiacyjne może być stosowane miejscowo – bezpośrednio na guz – co pozwala na skierowanie energii dokładnie w obszar zmieniony chorobowo.
Chemioterapia natomiast działa systemowo. Polega na podaniu leków cytostatycznych, które krążąc w całym organizmie, atakują komórki dzielące się, zarówno nowotworowe, jak i niestety niektóre zdrowe. Działanie to ma na celu zahamowanie wzrostu i rozprzestrzeniania się komórek rakowych. Chemioterapia może służyć do zmniejszenia masy guza przed operacją (leczenie neoadiuwantowe) lub do zniszczenia pozostałych komórek nowotworowych po operacji (leczenie adiuwantowe).
Korzyści płynące z łączenia radioterapii z chemioterapią
Zastosowanie terapii skojarzonej niesie za sobą szereg korzyści potwierdzonych licznymi badaniami klinicznymi. Przede wszystkim następuje zwiększenie efektywności leczenia, ponieważ chemioterapia może zwiększać wrażliwość komórek nowotworowych na działanie promieniowania. Zjawisko to określane jest jako radiosensytyzacja.
Dzięki zastosowaniu obu metod możliwe jest również leczenie bardziej zaawansowanych stadiów nowotworów, w których monoterapia nie daje zadowalających rezultatów. Terapia skojarzona może też zmniejszyć rozmiar guza, czyniąc go łatwiejszym do usunięcia chirurgicznego, bądź umożliwiając leczenie oszczędzające narząd.
Wskazania i przeciwwskazania do terapii skojarzonej
Terapie skojarzone najczęściej stosowane są w leczeniu takich schorzeń jak:
-
rak odbytnicy
-
rak szyjki macicy
-
rak głowy i szyi
-
rak płuca
-
glejaki
Wskazaniem do terapii skojarzonej jest możliwość poprawy rokowania chorego poprzez zwiększenie szans na wyleczenie lub wydłużenie życia z chorobą nowotworową. Uwzględnia się również indywidualne czynniki, takie jak wiek, stan ogólny pacjenta, wyniki badań laboratoryjnych czy stopień zaawansowania choroby.
Jednakże, nie każda osoba może zostać zakwalifikowana do terapii skojarzonej. Do przeciwwskazań należą m.in. zaburzenia czynności szpiku kostnego, zaawansowana niewydolność narządowa czy obecność chorób współistniejących, które mogłyby istotnie zwiększyć ryzyko działań niepożądanych. Każdy przypadek należy analizować indywidualnie, uwzględniając potencjalne korzyści i ryzyko terapii.
Możliwe skutki uboczne i metody ich łagodzenia
Terapia skojarzona, mimo swojej skuteczności, może wiązać się z występowaniem działań niepożądanych. Ich charakter i intensywność zależą od rodzaju nowotworu, lokalizacji guza, zastosowanej dawki i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęstszych skutków ubocznych należą: nudności, wymioty, osłabienie, wypadanie włosów, stany zapalne błon śluzowych, zaburzenia hematologiczne oraz zmiany skórne w miejscu napromieniania.
W celu łagodzenia skutków ubocznych stosuje się leczenie wspomagające, obejmujące zarówno środki farmakologiczne, jak i odpowiednie postępowanie dietetyczne oraz rehabilitacyjne. Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu oraz monitorowanie parametrów krwi. W niektórych przypadkach konieczne bywa zmniejszenie dawek lub czasowa przerwa w terapii. Regularne konsultacje z zespołem medycznym oraz szybkie reagowanie na pierwsze objawy działań niepożądanych mogą istotnie poprawić komfort leczenia i zwiększyć jego skuteczność.
Artykuł powstał przy współpracy z malgorzata-kraszkiewicz.pl.
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno–edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
